TEYEMMÜM
Teyemmüm, suyun olmadığı veya su olmasına rağmen kullanılmasının mümkün olmadığı durumlarda toprakla yapılan ve abdest veya gusül abdesti yerine geçen vacip bir temizliktir. Allahu Teâlâ şöyle buyurur:
“Eğer cünüp oldunuz ise, boy abdesti alın. Eğer hasta veya yolculuk halinde bulunursanız yahut biriniz tuvaletten gelirse, yahut da kadınlara dokunmuşsanız (cinsi temasta bulunmuşsanız) ve bu hallerde su bulamamışsanız temiz topraklarla teyemmüm edin de yüzünüzü ve (dirseklere kadar) ellerinizi onunla meshedin…” (Maide:6)
Teyemmüm Nasıl Yapılır?
Teyemmüm alacak kişi öncelikle normal abdest için mi, yoksa gusül abdesti için mi teyemmüm yapacağına niyet eder. Sonra toprağa veya toprak cinsinden bir şeye iki elinin içi ile vurarak bununla yüzünü ve ellerini mesh eder. Bazı alimlere göre eller kollarla beraber mesh edilmelidir. Fakat âyette elleriniz manasına gelen “eydikum” lafzı geçmektedir. Başka bir âyette:
“Erkek veya dişi hırsızın ellerini kesin.”
buyurulmaktadır. Ayette “ellerini kesin” manasına gelen “eydiyehuma” lafzı geçmektedir. Hırsızın ellerinin bileğinden kesileceği konusunda şüphe yoktur. Öyleyse ellerden kasıt kollar olmayıp sadece kolların el bileklerine kadar olan kısmıdır.
Teyemmüm, suyun olmadığı veya kullanılmasının mümkün olmadığı durumlarda namaz abdesti ve gusül abdesti için yeterlidir. Zira Allahu Teâlâ küçük ve büyük temizliği zikrettikten sonra:
“Temiz toprakla teyemmüm edin.”buyurmaktadır.
Allahu Teâlâ âyette şöyle buyurur:
“Allah size bir güçlük çıkarmak istemez fakat sizi tertemiz kılmak ister.” (Maide:6)
Bazı alimler teyemmümün temizleyici değil sadece ibadeti mübah kılıcı olduğunu ifade etmişlerdir. Fakat teyemmüm mübah kılıcı değil hükmen temizleyicidir.
Bu ayette teyemmümün temizleyici olduğuna işaret vardır. Bu iki söz arasındaki fark şudur: Teyemmüm mübah edicidir diyenler şöyle diyorlar: “Teyemmüm belli bir zaman ve belli bir çeşit için geçerlidir, yani bir insan belli bir namaz için teyemmüm alsa o namazın vaktinin çıkması ile teyemmümü de bozulmuş olur. Yine bir bu görüşe göre; bir insan nafile namaz kılmak için teyemmüm alsa, bu teyemmümle farz bir namaz kılamaz. Zira farz namaz çeşit olarak nafileden farklıdır. Fakat doğru görüşe göre teyemmüm temizleyicidir ve dolayısıyla nafile namaz için alınan teyemmümle farz namazlar da kılınabilir ve namaz vaktinin çıkması ile teyemmüm bozulmaz. Şayet bir kişi abdesti bozacak bir iş yapmadığı takdir de almış olduğu teyemmümle beş vakit namazın beşini dahi kılabilir.
Teyemmümden kaynaklanan bu temizlik su bulununcaya kadardır. Su bulunulduğunda teyemmümün sağladığı temizlik ortadan kalkar. Örneğin cünüplükten dolayı teyemmüm yapan biri su bulduğunda hemen gusül almalıdır.
Buhari’de Ümran bin El-Husayn’nin rivayetiyle aktarılan şöyle bir kıssa geçer. Müslümanlar (bir sefer esnasında) susuz kalmışlardır. Sonunda bir müşrik kadının yanında su bulunur Allah’ın Resûlüne getirilir. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in yanında sahabeler vardır. Hepsi bu sudan içip susuzluklarını giderirler ve sonra develerini de sularlar. (Bu olaydan önce) Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sahabeler arasından birinin onlarla beraber namaz kılmadığını görür o kişiye sorar:
“Seni bizimle namaz kılmaktan alı koyan nedir?”
“Şöyle cevap verir: Ey Allah’ın Resûlü bana cünüplük isabet etti ve gusül almam için su da yok.”
“Allah’ın Resûlü der ki:Toprakla teyemmüm yapman senin için yeterlidir.”
Daha sonra su gelir ondan bir miktar su artar. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) o kişiye şöyle der:
“Bu suyu al ve üzerine dök.”
Burada dikkat çeken bir durumda gusülde tertibin şart olmadığıdır. Zira Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu sahabiye önce şunu yap, sonra şunu yap dememiş, sadece suyu alıp üstüne dökmek suretiyle normal olarak yıkanmasını öğütlemiştir.
